Author(s):
1. Zoran Petrović, Univerzitet u Istočnom Sarajevu.Tehnološki fakultet Zvornik, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
2. Ana Đokić, Serbia
3. Pero Dugić, Tehnološki fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
4. Tatjana Botić, Tehnološki fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
5. Dragana Kešelj, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
6. Nebojša Vasiljević, Univerzitet u Istočnom Sarajevu Tehnološki fakultet Zvornik, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
7. Marija Jevtić, Zeochem doo Zvornik, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina

Abstract:
Prirodni bentoniti imaju široku primjenu u različitim adsorpcionim procesima zbog svog strukturnog i hemijskog sastava, kao i mogućnosti modifikacije različitim postupcima, među kojima se najčešće primjenjuju postupci hemijske modifikacije. Efekti hemijske aktivacije bentonita zavise od uslova aktivacije, kao što su: tip kiseline ili alkalije, masena koncentracija sredstva za aktivaciju, odnos sredstva za aktivaciju i bentonita, temperatura aktivacije i vrijeme kontakta. Za utvrđivanje efekata aktivacije koriste se različite savremene metode ispitivanja, a neke od njih su: XRD, FTIR, BET, SEM/EDS, laserska metoda. U procesu rafinacije repičinog ulja, metoda bijeljenja se provodi korištenjem komercijalne zemlje za bijeljenje ili aktivnih glina. U ovom radu je izvršena hemijska aktivacija prethodno žarenog bentonita korištenjem 8% m/m rastvora hlorovodonične kiseline (HCl) i sumporne kiseline (H2SO4) pri sljedećim parametrima: temperatura 95°C, vrijeme kontakta 180 minuta, odnos bentonita i rastvora kiseline 1:5. Rezultati ispitivanja uzoraka aktiviranog bentonita su pokazali da su efekti aktivacije na specifičnu površinu značajno bolji pri upotrebi rastvora HCl (316,28 m2/g) u odnosu na rastvor H2SO4 (193,04 m2/g). U nastavku istraživanja ispitani su efekti 8% HCl aktiviranog bentonita u procesu bijeljenja repičinog ulja, u poređenju sa komercijalnom zemljom za bijeljenje. Parametri bijeljenja su bili: temperatura 95S, vrijeme 30 minuta, doze sredstva za bijeljenje: 0.2, 1, 2 i 3 % m/m. Za utvrđivanje efekata bijeljenja provedene su metode ispitivanja uzoraka repičinog ulja prije i poslije bijeljenja, propisane odgovarajućim nacionalnim pravilnikom. Dobijeni rezultati su pokazali da su efekti bijeljenja repičinog ulja HCl aktiviranim bentonitom slični ili bolji od efekata komercijalne zemlje za bijeljenje: u uzorcima ulja nakon bijeljenja nema zaostalih sapuna, peroksidni broj je manji, primjenom veće doze aktiviranog bentonita promjena boje je značajnija, a GC metodom je utvrđeno da je došlo do neznatne promjene u sastavu masnih kiselina.

Key words:
bentonit,kisela aktivacija,bijeljenje,repičino ulje,zemlja za bijeljenje

Thematic field:
SYMPOSIUM A - Science of matter, condensed matter and physics of solid states

Date of abstract submission:
25.08.2023.

Conference:
Contemporary Materials 2023 - Savremeni materijali

Abstract